tristian og isolde, hvordan har de påvirket oss?

[AnonymBruker]

hei! har hørt mye om legenden om tristian og isolde, og at vistnok har hatt stor innflytelse for mange verk senere, både kunst og litteratur, men jeg kan ikke tenke meg frem til noen annet enn julie og romeo, lancelot og guineve.

er en skikkelig interresant historie om kjærlighet og død, men jeg vet liksom ikke så mye og jeg finner ikke så mye heller. ikke på bibliotkeket engang

er det noen her som har linker til verk, bilder, malerier, tekster eller sanger som har blitt påvirket av tristian og isolde, eller kan noen av dere fortelle det dere vet?? og hva synes dere da om historien?

Anonym poster: 6a4122b10afdf34c4616279e0cf25040

[Thought-Fox]

Den engelske wikipedia-artikkelen har en del informasjon som bør være interessant for deg, og denne siden har mange eksempler på kunst som er inspirert av historien.

Jeg liker historien svært godt, den er en av de kjærlighetshistoriene jeg setter høyest.

[AnonymBruker]

Den engelske wikipedia-artikkelen har en del informasjon som bør være interessant for deg, og denne siden har mange eksempler på kunst som er inspirert av historien.

Jeg liker historien svært godt, den er en av de kjærlighetshistoriene jeg setter høyest.

tuuusen takk <3 endelig en side som gåri detalje om denne flotte historien!

hvis flere har vil jeg gjerne få se de linkene og, men igjen, tusen takk.

Anonym poster: 6a4122b10afdf34c4616279e0cf25040

[Wonders]

har bare sett filmen...

[AnonymBruker]

Gjør leksene dine selv!

Anonym poster: fb4266350502ea97172b4cf328ce9a54

[Wonders]

hæææ??? Du over meg her.

Hva i alle dager? Er det hyggelig å si?

Send PM da til den det gjelder, -om du ikke kan være konstruktiv og hyggelig.

Sånne kommentarer er ikke pent samme hva.

[AnonymBruker]

hæææ??? Du over meg her.

Hva i alle dager? Er det hyggelig å si?

Send PM da til den det gjelder, -om du ikke kan være konstruktiv og hyggelig.

Sånne kommentarer er ikke pent samme hva.

Det er vanskelig å sende PM til en AB. Dessuten er det ikke spesielt hyggelig å jukse. Å få andre til å gjøre ens lekser lønner seg dessuten aldri.

Anonym poster: fb4266350502ea97172b4cf328ce9a54

[Rskre]

hei! har hørt mye om legenden om tristian og isolde, og at vistnok har hatt stor innflytelse for mange verk senere, både kunst og litteratur, men jeg kan ikke tenke meg frem til noen annet enn julie og romeo, lancelot og guineve.

er en skikkelig interresant historie om kjærlighet og død, men jeg vet liksom ikke så mye og jeg finner ikke så mye heller. ikke på bibliotkeket engang

er det noen her som har linker til verk, bilder, malerier, tekster eller sanger som har blitt påvirket av tristian og isolde, eller kan noen av dere fortelle det dere vet?? og hva synes dere da om historien?

Anonym poster: 6a4122b10afdf34c4616279e0cf25040

Det finst rett nok ingen hovudstad i Wagners musikalske land: Karakteristisk for han var evna til å laga mange svært ulike verk, heile verder av eigenarta og eigensindig kompleksitet.

Men Tristan, kjærleikslengten, seksualiteten og melankolien, ja, dødens triumferande høgsong, er likevel noko spesielt.

Her braut Wagner for alvor gjennom det klassiske musikksystemet med dei cartesisk klåre melodiane og harmoniane sine og inn i kromatikkens nattlege, dunkle, urolege, aggressive, dissonante, sundslegne, men òg sarte og nyanserike verd - verda til den såkalla uendelege melodien, det nye orkesterspråket som ikkje akkompagnerer songarane, men famnar om dei som havet.

Her fann Nietzsche tanken sin om at dissonansen - altså den avvikande mislyden, som nektar å la seg løysa opp til klassisk harmoni - vart menneske. Her fann Gustav Mahler, Arnold Schönberg & Co leia inn mot den nye musikken av det 20. hundreåret. Her fann T. S. Eliot stikkordet - "audt og tomt (er) havet" - til det store diktet sitt, "The Waste Land". Her fann Lars von Trier sin personlege verdsundergang.

Kvifor måtte Wagner bryta gjennom akkurat her, med akkurat dette mytiske stoffet frå mellomalderen? Isolde og Tristan drikk kjærleiksdrikken og vert lenkja til kvarandre, i omfattande forteljingar med all slags variasjonar, vakling og kjekling - spesielt hos forfattaren Gottfried von Strassburg (d. ca. 1210), som Wagner særleg heldt seg til.

Men Wagner skjèr bort svært mykje av dette, han skjèr myten til beinet - eller rettare sagt: Han skjèr seg inn til mytens indre, kromatisk lidande verd av halvtonar, der berre Tristan og Isolde finst og likevel må kollidera med den ytre verda og slåast i stykke, slik Dionysos slår Pentevs i stykke, og slik denne greske guden sjølv vert det kvar haust.

Og likevel kan dei to triumfera på eit vis, inn i kjærleiken sin og inn i ein levande død: Dette er den unge Nietzsches poeng når han tolkar Isoldes Liebestod, der ho til slutt følgjer den alt døde Tristan inn i ein atteroppstaden, grenselaus, dionysisk allnaturrus, i "høgste lyst".

Men kvifor bry seg med ein slik hemningslaus dødslivskult? Fører ikkje dette beint til helvete? Wagner er sanneleg geniet med ei presse frå helvete, og slett ikkje utan grunn. Men han har overlevd Adolf Hitler, som vart fødd sju år etter at komponisten døydde. Om det finst det ikkje tvil, og det har sine storslegne grunnar som verda - i alle høve musikkverda - alltid har sett, men som no vert stadig klårare. Wagner er Shakespeare.

Ikkje som språkdiktar åleine, naturlegvis, sjølv om Tristan og Isoldes story hos han får ei særs effektiv, stundom storslegen språkdrakt i intenst dialogisk tekst. Det avgjerande er likevel eit orkesterspråk som trengjer inn i det normalspråkleg useielege ved det uroleg lengtande, rasande spenningsfylte, triumferande erotiske, djupt melankolske livet til myten.

I Wagners versjon av myten får trylledrikken ei ny rolle i høve til tradisjonen. For Isolde og Tristan elskar kvarandre hos han alt før dei drikk, og sjølv om drikken kan henda kler dei siste hemningane av dei, så hadde dei kan henda reint kjemisk kunna drukke eit glas vatn i staden, som Thomas Mann heldt fram.

For Isolde vil at dei skal døy, og trur ho gjev Tristan ein døyeleg drikk, og han skjønar. Tristan har drepe festarmannen hennar, Morold, men fekk sjølv banesår i kampen; han lèt seg driva i ein båt til Irland der dronninga skal kunna lækja han; dottera Isolde får oppgåva og skjønar kven den såkalla «Tantris» er, men orkar så ikkje drepa han når ho ser han inn i augo og jamrar i sitt indre av medynk med elendet hans. Ho såg nok alt då at han òg var den vakraste av menn - mannen ho ikkje kan halda ut å ha rundt seg når ho no skal gifta seg med Tristans onkel, kong Marke av Cornwall. For no har Tristan kome att og bede om Isoldes hand på vegner av denne gamle mannen, samstundes som han sjølv likevel elskar Isolde.

Dei er alt i båt på veg til Cornwall når operaen vaknar, med ei bleik og rasande Isolde som fer opp over ein matrossong medan Tristan held seg unna - eit raseri som varer heile den første akta og vert grunngjeve utførleg. No skal dei døy, og då bryt kjærleiken ut mellom dei, med valdeleg kraft i siste mogelege og verkelege augneblink, trur dei. Men då tenestejenta Brangäne har bytt ut den døyelege drikken med eit opphissingsmiddel, eit afrodisiakum, overlever dei og står med eitt på stranda i Cornwall føre kong Marke, innestengde i ein kjærleik til døden som svimeslår dei i møtet med røynda. Dei er nøydde til å freista løyna denne kjærleiken, men òg til å leva han ut.

Den andre akta som så kjem, er eigenleg eit langt samleie som endar med at dei to vert oppdaga in flagranti av ein konge som av verdas beste grunnar ikkje kan skjøna det som har skjedd, for har ikkje Tristan sjølv overtala han til vigslinga? Svaret er at Tristan ikkje kan svara, og at han har vore i eit framandt land han ikkje kan skildra.

Vi som har følgt med i kjærleikssamtalen i samleiet, kjennar att denne kontrasten mellom dagens land på den eine sida, der vasallen Tristan i truskap må tena og slåst til døden for kongen sin - og natteverda på den andre sida, der dei elskande lengtar etter ei samansmelting ut over den erotiske dei oppnår, inn i døden. Dei spør seg - slik dei gjer alt hos Gottfried - kva namna Tristan og Isolde då skal tyda.

Hos Gottfried er staden for andre akta ei kjærleikshòle i den ville skogen bortanfor samfunnet; ho har struktur og utsmykking som ei erotisk kyrkje vigd til kjærleiksgudinna Minne og der senga er det sakramentale midtpunktet. Wagner lèt akta gå føre seg på ei lita høgd, men poenget er det same: pasjonert erotisk kjærleik opphøgd til døden, bortanfor dagsrøyndas krav, all skikk og etikk inklusive.

I Gottfrieds dikt er dei to i årevis på rømmen og vert ein gong funne i hòla av kongen og mennene hans, men dei har lagt eit sverd som teikn på at dei er kyske mellom seg medan dei læst som dei søv, og kongen går rørd bort denne gongen. Elles er der òg eit ekteskap med ei anna Isolde (Kvithand), men Wagner skjèr alt nådelaust vekk: Her er det berre dei to, dei vert oppdaga, dette er eit absolutt monogami, men til døden, og Tristan veit kva han har å gjera. Han utfordrar han som har avslørt dei, Melot, og kastar seg i røynda inn på sverdet hans etter å ha bede Isolde om å følgja etter.

I den tredje akta har Tristan vorte førd til slottet sitt i Bretagne; han skifter no med å vera i dødsriket og å venta fortvila, ja, hysterisk på Isolde, som akkurat rekk å koma eit sekund før han døyr. Tristan har i akta òg tiltala seg sjølv for å ha bryggja dødsdrikken. Og no er han borte. Har han stukke, slik Isolde fryktar han vil i første akta, då ho riv til seg drikken for å få sitt. Er ho att i uboteleg, moderne einsemd? Det spørsmålet brenn. Men ho legg seg ned til ein Liebestod i høgste lyst som det siste ho seier, og Nietzsche kan sjå ut som profeten hennar både med den dionysiske tolkinga si og den seinare diktsetninga: "All lyst vil æva, vil den djupe, djupe æva."

Nietzsche skifte meining om Wagner av til dels fælsleg forståelege grunnar. (Wagner hadde i "faderleg" uro tala med Nietzsches personlege lege, ein wagnerianar, om det døyeleg farlege med onani, og Nietzsche hadde tolka dette som ei skulding om homoseksualitet.) Den seine Nietzsche gjer halvveges som om han ynskjer seg ut av Wagners nordlege nattverd til Bizets Carmen med sørleg klårleik og krasse kjensler; i den beinharde kritikken sin seier han til og med at han ikkje kan lesa partituret til Tristan utan å ta på hanskar.

I det stykket var Nietzsche, den store opprøraren, faktisk meir på lag med det viktorianske hundreåret sitt enn Wagner var det. For bodskapen i Tristan møtte for ein stor del avsky i samtida, avsky for at det seksuelle med Wagner fekk sitt første fullverdige uttrykk, som ikkje sidan har vorte distansert av nokon.

Clara Schuhmann, kona til Robert, venen til Brahms, reagerte slik. Medan andre vart rivne med i slik grad at sjølvmordsepidemien etter Goethes Werther fekk eit etterspel. Det skal ikkje Wagner ha ansvaret for. Og Nietzsche, dette guteaktige geniet, hadde sine grenser akkurat der Wagner stod som sterkast: Tristan er ingen dominerande mann, ikkje noko alfadyrovermenneske, i høve til Isolde. Ho rasar mest, og samleiet deira er mjukt, han kjenner ein sunn styrke i veikskap Nietzsche ikkje kan forstå, sjølv om dei så driv mot den dionysiske døden.

No skal dei døy, og då bryt kjærleiken ut mellom dei, med valdeleg kraft i siste mogelege og verkelege augneblink, trur dei.

Bodskapen i Tristan møtte for ein stor del avsky i samtida.

Endret 21. oktober 2012 av Rskre